LA BASTIA

Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2011

Πέστιανη, η. Σήμερα Κρυόβρυση, η. Ονομασία οικισμού του δήμου Ηγουμενίτσας.Αναγνωρίστηκε με το Β.Δ. 7-8-1919 ΦΕΚ Α 184)1919 ως κοινότης Πέτσιανης (sic)^{^[1]} και μετονομάστηκε σε Κρυόβρυση με το Β.Δ. 20-9-1955, ΦΕΚ Α 287)1955. Ο Π. Αραβαντινός^{^[2]} την ερμηνεύει ως Πέστιανη (Οπισθιανή) στην προσπάθειά του να ελληνοποιήσει όλα τα τοπωνύμια.

Οι αρβανίτες κάτοικοι προσπαθούν να το ετυμολογήσουν στη γλώσσα τους από το πεστ σταν (πέντε στάνες). Ο Γ. Σάρρας συμφωνεί γράφοντας: «…Πέστανη: Σύνθετη (πες – στάνη) πέντε στάνες, ίσως από την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων του…»^{^[3]}

Το τοπωνύμιο προέρχεται από τη σλαβική λέξη peštь (<pektь) ο φούρνος^{^[4]} και ιδιαίτερα από τις σημασίες βράχος, σπηλιά, βαθούλωμα,^{^[5]} και την κατάληξη –jane, δηλωτική των κατοίκων ενός τόπου. Πολύ πιθανό την ονομασία να έλαβε το χωριό από τη γνωστή σπηλιά για την οποία ο Σ. Μουσελίμης γράφει: «…Στο άκρο του χωριού επί μεγάλου ραϊδιού υπό το όνομα “Αίμα των καλογήρων” σε αρκετό ύψος από την επιφάνεια του εδάφους υπάρχει σπηλιά στην οποία έχουν σφαχτεί από Σαρακηνούς οι καλόγεροι της μονής Αγ. Βασιλείου, Σαρατίου, που είχαν καταφύγει εκεί. Το αίμα τους μένει στεγνωμένο στα τοιχώματα των βράχων…»^{^[6]} (Ο Μουσελίμης διασώζει επίσης τη μαρτυρία του Β. Δαδάνη ότι οι Σαλιτσιώτες το 1725 έσφαξαν εκεί τους μοναχούς της μονής Ραγίου.)^{^[7]} Προφανώς το σπήλαιο (λόγω ίσως του γεωλογικού φαινομένου) είχε από την αρχαιότητα λατρευτική σημασία και έδωσε το όνομά του στον αρχικό οικισμό «…Οι γυναίκες του χωριού θεωρούν τούτο ιερό…»^{^[8]}

Ανάλογης ετυμολογικής αρχής το τοπωνύμιο Πεστά στο νομό Ιωαννίνων. Πέστανη υπάρχει επίσης στο Τεπελένι και την Πρεμετή καθώς και στο σλαβόφωνο χώρο και Πέστιανη στο Μπεράτι και τη Μαλακάστρα. Η νεότερη ονομασία Κρυόβρυση, βασίζεται στην «..ωραία βρύση με δροσερό νερό…»^{^[9]}.

[1] ΚΕΔΚΕ, Θεσπρωτίας, σ. 22.

[2] Αραβαντινός, Χρονογραφία τ. 2 σ.350.

[3] Σάρρας, Ιστορικά, σ. 15.

[4] Και οι ελληνόφωνοι ονόμαζαν φούρνους τις σπηλιές που έμοιαζαν με το άνοιγμα φούρνου (βλ. Φούρος, ονομασία σπηλιάς στην Κοκκινίστα, Χρηστίδης, Κοκκινιά σ. 509.

[5] Οικονόμου, Οικωνύμια σ. 244.

[6] Μουσελίμης, Περίπατοι, σ. 124.

[7] Μουσελίμης, Αρχαιότητες, σ. 192, Δαδάνης, Υπόμνημα σ. 8.

[8] Δαδάνης, Υπόμνημα σ. 9 υποσ. Μουσελίμη..

[9] Μουσελίμης, Περίπατοι, σ. 124.