Κώτσικα

►Κώτσικα, η. (Koskë[1]). Ονομασία συνοικισμού του δήμου Φιλιατών.

Οι κάτοικοι Κωτσικιώτες και Κωτσιώτες[2]. Αναγνωρίστηκε με το Β.Δ. 7-8-1919, ΦΕΚ. Α 184)1919. Το οικωνύμιο συναντάται για πρώτη φορά στο δεφτέρι του Αρβανίτικου σαντζακίου (1431) στο βιλαέτι της Vayonetya (Βαγενετίας) ως Koncke[3]. Το τοπωνύμιο αναφέρεται ως Koşka στο Οθωμανικό φορολογικό μητρώο του 1551[4] και ως Κοşika στο αντίστοιχο του 1613[5] Επίσης αναφέρεται το 1667, στο σιγίλιο του Πατριάρχη Παρθενίου Δ΄  στο οποίο απαριθμούνται τα χωριά και τα μετόχια της μονής Γηρομερίου ως Κόνισκα[6].

Ο Π. Αραβαντινός την αναφέρει ως Κόντζκα[7] και ο Κ. Κουγιτέας ως Κόντσκα.[8]

Αν αυτή η γραφή Koncke και Κόντζκα είναι η σωστή, ( ο αυστριακός χάρτης των Βαλκανίων την αναφέρει ως Kočka ενώ η ελληνική του έκδοση (Κοντογόνης[9]) ως Κότσκα κι ο Χρυσοχόος[10] ως Κόσκα και ο Κοκολάκης[11] διαβάζει qwsqe = Κόσκα) τότε το τοπωνύμιο δεν προέρχεται από το ελληνικό Άγιος Κωνσταντίνος > Κώτσιος, όπως θέλει η παράδοση των χριστιανικών χωριών της περιοχής[12], (ο Α. Κίτσος γράφει: «…Από το όνομα Κώτσης ή Κώτσιος. Πολλές οικογένειες φέρουν το όνομα Κώτσικας…»[13]) αλλά από τον φωνητικό τύπο Kontska με αφαίρεση του n και επένθεση του i μεταξύ του ts και k. Έτσι το τοπωνύμιο είναι ζωώνυμο και προέρχεται από το σλαβικό ουσιαστικό kon΄ь το άλογο και την επιθετική κατάληξη – ьska (αρσ.  Ьskъ).[14] O X. Συμεωνίδης γράφει: «…πιθανόν *Κόντσικα < σλαβ. *Konjska “αλογότοπος, ίσως αλογοπάζαρο”…».[15] Ο ίδιος όμως μελετητής ετυμολογώντας το οικωνύμιο Κοτσικιά στη Χαλκίδα προτείνει το αλβανικό kόckë-a “κόκαλο” στη σημασία του τόπου με σκληρό έδαφος, πβ. αλβανικό επώνυμο Κότσικας “κοκάλας”[16], μια ερμηνεία που συμφωνεί με το βραχώδες έδαφος της περιοχής.

Ανάλογης ετυμολογικής αρχής το τοπωνύμιο Κονίσκα στο Ζαγόρι[17] Κόντσικα στο ν. Ιωαννίνων και Κόντσκα στον καζά του Τεπελενιού.[18]

---

[1] Prapaj, Çamëria, σ. 33.

[2] Εφ. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ Γ. Κορφινός, Πλησίβιτσα, φ.14, 1-4-1931, σ.1.

[3] Inalcik, Arvanid

[4] Balta, Oğuz, Yaşar, Ottoman Thesprotia, σ.377.

[5] Balta, Oğuz, Yaşar, Ottoman Thesprotia, σ.379.

[6] Σπ. Οικονόμου, Εκκλησιαστική Αλήθεια, Κωνπολις έτος ΙΘ΄/1899, σ. 452-456 (σε Βασίλη Κραψίτη, Θεσπρωτικά, Αθήνα 1973, σ. 338).

[7] Ο Αραβαντινός, Χρονογραφία, 2, σ. 354.

[8] Κουγιτέας, Πραγματεία, σ. 148.

[9] Κοντογόνης, Κέρκυρα.

[10] Χρυσοχόος, Πίναξ, Κέρκυρα.

[11] Κοκολάκης, Σαλναμέ, σ. 270.

[12] Πέγγας, Πλεσίβιτσα, σ. 40 «…ο οικισμός του Αγίου Κωνσταντίνου μετακόμισε στη σημερινή θέση της Κώτσικας…» και «…Η παράδοσις από στόμα σε στόμα την έχω ακούσει, ότι ήτανε πολλά χωριά γύρα γύρα, όπως η Κώτσικα ήταν Άγιος Κωνσταντίνος πριν, η Βέρβα Αγία Βαρβάρα, η Γιάννιαρη Άγιος Ιωάννης…» διήγηση  παλιού Σαγιαδινού (Ν. Σκέντος), στο, Γεώργιος Τσόγκας, Η Σαγιάδα, εκδ. Δωδώνη Αθήνα 2009,σ. 288 και «…ολόκληρα χωριά είχαν αλλάξει τα χριστιανικά τους ονόματα με Αρβανίτικα. Έτσι για παράδειγμα: Ο Άγιος Κωνσταντίνος έγινε Κώτσικα…» Σπυρόπουλος, Σίδερη.

[13] Κίτσος, Θεσπρωτική γη, σ. 25.

[14] Οικονόμου, Οικωνύμια, σ. 141.

[15] Συμεωνίδης, Λεξικό, σ. 789.

[16] Συμεωνίδης, Λεξικό, σ. 739.

[17] Οικονόμου, Ζαγόρι, σ. 639.

[18] Κοκολάκης, Σαλναμέ, σ. 283.