LA BASTIA

 Συνεχίζοντας τις αναρτήσεις για τη Μουργκάνα, ας δούμε τον τρόπο με τον οποίο οι ομάδες του Δημοκρατικού Στρατού, ξεκινώντας από τη βάση τους στη Μουργκάνα, έφταναν μέχρι τα παράλια για να μαζέψουν έμψυχο και άψυχο υλικό. Ταυτόχρονα διαβάζουμε και για τον "ηρωισμό" των αρχών του τόπου! Περισσότερα για τον νομάρχη Γορ Σακκά, αργότερα...

Η ΕΠΙΘΕΣΙΣ ΣΑΓΙΑΔΟΣ

"…Το εσπέρας της 15-1-48 ομάς ανταρτών εξ 20 μελών υπό τον Ν. Παρούσην επετέθη κατά της Σαγιάδος. Τα συνορειακά φυλάκια είχον εγκαταληφθή από τον Στρατόν. Η φύλαξις της κοινότητος είχεν ανατεθή εις 4 Σαγιαδινούς με επι κεφαλής τον πρόεδρον Ν. Σκέντον. Οι τρεις έλειπον. Μόνος ήτο ο Σκέντος. Κληθείς υπό των συμμοριτών να παραδοθή ηρνήθη και επολέμησε μόνος με 9 σφαίρας, όσες του έδωσαν οι στρατιωτικές αρχές, έως ότου ετραυματίσθη και εγλύτωσε ως εκ θαύματος. Επωφελούμενοι της συμπλοκής έφυγον και τινες άλλοι Σαγιαδινοί και εγλύτωσαν. Δυο ετραυματίσθησαν. Οι αντάρται ελεηλάτησαν το χωριό πήραν με την άνεσί τους ό,τι τους εχρειάζοντο και ανεχώρησαν. Εις ένα γράμμα ο κ. Νομάρχης, γράφει: την επομένην ο νέος Ταξίαρχος κ. Ασημάκης, ο στρατηγός της διαφωτήσεως κ. Μπότσαρης, ο Νομάρχης κ. Σακκάς, ο Σεβασμιώτατος κ. Δωρόθεος, αξιωματικοί της Χωροφυλακής και του πεζικού επεσκέφθησαν την Σαγιάδα και ετόνωσαν το ηθικόν των κατοίκων. Κατά διαβολικήν σύμπτωσιν παρετηρήθη κάποια κίνησις ανταρτών εις την Λυκόγιανην, προς ανατολάς της Σαγιάδος. Οι Σαγιαδινοί παρεκάλεσαν τους επισήμους να παραμείνουν, αλλ' ούτοι μόλις επληροφορήθησαν την εμφάνισιν των ανταρτών έφυγαν " σαν τα λαφιασμένα γίδια που πέρνουν τις βουνοπλαγιές λυκοκυνηγημένα..." μας γράφει άλλος. Και έμειναν οι Σαγιαδινοί μόνοι!

Ο κ. Σακκάς, αφιχθείς εις Φιλιάτες απέστειλεν συγχαρητήριον μήνυμα εις τους κατοίκους και έκαμε εύφημον μνείαν των ηρωϊκώς τραυματισθέντων.

Κατόπιν της ηρωϊκής ταύτης στάσεως των επισήμων, οι αντάρται αποθαρρυνθέντες...ενεφανίσθησαν την επομένην εις Κώτσικαν. Πήραν τρόφιμα και απήγαγον έναν κτηνοτρόφον. Εις τας 18 μπήκαν στη Λιόψη. Αυτό συνετέλεσεν στο να ερημωθούν καθ' ολοκληρίαν τα δυτικά χωριά των Φιλιατών. Στο Πλαίσιον καίτοι εδρεύει στρατός έμειναν μόνο 15 κάτοικοι. Η Σαγιάδα εξεκενώθη. Υπό δραματικάς συνθήκας ο λαός μετεκινήθη εις Κέρκυραν. Ετηλεφώνησεν ο κ. Νομάρχης και ήλθαν μιά τσάτουρα, 4 βενζίνες και το Έμελ και παρέλαβεν τούτους εις αθλίαν κατάστασιν.

Απορίας άξιον είναι πως δεν έλαβε μέρος ο Στόλος. Ο κ. Σακκάς εις επιστολήν του της 23-1-48 γράφει..."Στη Σαγιάδα έχω τα πολεμικά Αιγαίον και Βασιλεύς Γεώργιος τα οποία πότε πότε βάζουν και κανένα κανόνι..."

Εφημερίδα ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, αρ. 27, 1-2-1948, σ.1.

Το ίδιο θέμα, περιγράφει ο δάσκαλος Γιώργος Τσόγκας,  στο βιβλίο του για τη Σαγιάδα:

Γεώργιος Τσόγκας, Σαγιάδα, σσ. 219-220.

Οι κομμουνιστές αντάρτες νύχτα στο χωριό

΄Ενα χρόνο πριν λήξει η μεγάλη αυτή αλληλοσφαγή, στις 17 Γενάρη του 1948 μπήκαν τη νύχτα στο χωριό από την τοποθεσία “Βούνο”, οι κομμουνιστές αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. με επικεφαλής τον «καπετάν Κουμπούρα» ( Παρούση). Οι λίγοι στρατιώτες και κάποιοι Σαγιαδινοί, οι οποίοι φρουρούσαν πάνω από το χωριό κοντά στη θέση Λυκογιάννη, δεν τους πήραν μυρωδιά. Έτσι μπήκαν ανενόχλητοι. Παραβίασαν τα καταστήματα για να πάρουν τρόφιμα και τσιγάρα και επιστράτευσαν νέους του χωριού. Πήγαν τότε μαζί τους, άλλοι βιαίως και κάποιοι οικειοθελώς, οκτώ νέοι: Φάνης Κέρος, Γερ. Γκόγκος, Πέτρος Καλέσης, Φάνης Κόρος, Σπ. Μπιρμπίλης, Θεόδ. Μπομπολής, Σπ. Μποροβίλης και ο Παύλος Μπέσιος. Ο τελευταίος τους ξέφυγε και γύρισε στο χωριό με τα πόδια του καταπληγωμένα.

Αποχωρώντας έγιναν αντιληπτοί από τους ευρισκόμενους στο φυλάκιο και αντάλλαξαν πυροβολισμούς. Οι πυροβολισμοί ξεσήκωσαν το χωριό. Αλαφιασμένοι οι κάτοικοι ξεμυτούσαν δειλά από τα σπίτια τους, για να δουν τι γίνεται. Οι γυναίκες και τα παιδιά ξεφώνιζαν έντρομα. Ο κόσμος, που τόσα φοβερά έβλεπε και ζούσε εφτάμιση χρόνια τώρα από τον Οκτώβρη του 1940, πανικοβλήθηκε.

Τελικά, δεν ξέρω πώς έγινε και αρχίσαμε, μ’ όλο το σκοτάδι, να εγκαταλείπουμε τα σπίτια και να ροβολάμε στα νότια του χωριού. Μαζευτήκαμε στο λιοτρουβειό της εκκλησιάς οι περισσότεροι κάτοικοι. Εκεί μάθαμε για τους νέους που πήρανε μαζί τους οι αντάρτες, δυο μάλιστα από το λιοτρουβειό αυτό (η Σαγιάδα είχε τότε δυο λιοτρουβειά. Το δεύτερο ήταν του Νικ. Κωνσταντή, δυτικά από το Πηάδι), ενώ δουλεύανε νυχτερινή βάρδια. Στους δύο αυτούς ήταν και ο Φάνης ο Κόρος, πρώτος μου εξάδελφος από τη μητέρα. Τους μισούς δεν τους ξανάδαμε. Έπεσαν στις μάχες με το στρατό. Σκοτώθηκαν τότε οι: Πέτρος Καλέσης, Γεράσιμος Γκόγκος, Θεοφάνης Κόρος, Γεώργιος Κολοκυθιάρης (ο τελεταίος πήγε αργότερα). Σώθηκαν και επαναπατρίστηκαν μετά το 1952 ο Σπυρίδων Μποροβίλης και ο Θεόδωρος Μπομπολής και μετά το 1974 οι δυο αδελφοί Φάνης και Γρηγόρης Κέρου. Σ΄αυτούς ήταν και ο Σπ. Μπιρμπίλης, ο οποίος δραπέτευσε από τους αντάρτες και κατέφυγε στον εθνικό στρατό όπου πήρε και το βαθμό του ανθυπολοχαγού κατά απονομή λόγω ανδραγαθίας. Μεταξύ των φονευθέντων ήταν και ο Φάνης Κόρος. Τον πατέρα του είδαμε που τον σκότωσαν οι Γερμανοί.

Σαν ξημέρωσε δόθηκε εντολή να κατέβουμε στο Σκάλωμα. Και αποκεί μεταφερθήκαμε αμέσως στην Κέρκυρα με πλοία του πολεμικού μας ναυτικού. «Ήταν εντολή του στρατηγού Μπότσαρη», λέει ο συγχωριανός μας Βασίλης Μάστορας. ΄Ηταν βεβαίως τακτική των ιθυνόντων, η οποία αποσκοπούσε στην αποψίλωση της παραμεθορίου, για να μην μπορούν οι κομμουνιστές να επιστρατεύουν άντρες και να εφοδιάζονται με τρόφιμα και άλλα αναγκαία. Και πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό το στόχο τους, αφού άδειασε όλη σχεδόν η παραμεθόριος από τους κατοίκους της.

Έτσι βρεθήκαμε πρόσφυγες στην Κέρκυρα ανταρτόπληκτοι ή αλλιώς "συμμοριόπληκτοι". Οι κομμουνιστές για πολλούς δεν ήταν παρά κοινοί συμμορίτες ! 

Παρατηρήσεις:
Οι διηγήσεις διαφέρουν ως προς την ημερομηνία ( Το εσπέρας της 15-1-48 γράφουν στα ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, στις 17 Γενάρη του 1948 μπήκαν τη νύχτα γράφει ο δάσκαλος. Εδώ συμφωνεί και η Χόρη του Ντωνάδου).
Η εφημερίδα αναφέρει ότι είχε αποχωρήσει ο στρατός από το φυλάκιο κι ότι το χωριό φύλαγε μια ομάδα (που έλειπε τελικά) υπό τον πρόεδρο, ο οποίος είχε...9 σφαίρες, πολέμησε και τραυματίστηκε. Ο δάσκαλος γράφει ότι η συμπλοκή έγινε κοντά στο φυλάκιο του Λυκογιάννη, από Σαγιαδινούς και στρατιώτες οι οποίοι τότε αντιλήφθηκαν τους αντάρτες που αποχωρούσαν. (Συμφωνεί και η Χόρη)
Η εφημερίδα γράφει ότι την άλλη μέρα επισκέφτηκαν τη Σαγιάδα οι αρχές του τόπου. Ο δάσκαλος γράφει ότι το πρωί έφυγαν για την Κέρκυρα. Την πρώτη ομάδα τη μετέφερε πλοίο του πολεμικού ναυτικού και την άλλη ομάδα (η οποία κοιμήθηκε πίσω από την αστυνομία) βενζίνες την επόμενη μέρα το πρωί. (Χόρη).