"Πόθεν το όνομα Λάμποβον";;;

Χτες έκλεισε τις τσίγκινες πύλες του το Λάμποβο της Παραμυθιάς. Μια παλιά συνήθεια που ο κόσμος την έχει αγαπήσει και θα περάσει τουλάχιστον για μιά φορά. Εγώ φέτος πέρασα δυό και ψώνισα κάτι παλιά...κλειδιά. Αλλά ως γνωστόν, η αναζήτησις του ετύμου δεν μ' αφήνει να λαγιάσω.
Και αναφωνώ ως ο Φουρίκης: "Πόθεν το όνομα Λάμποβον";;;

Μερικά πρόχειρα:

(Λάμποβο), το. Ονομασία οικισμού που υπήρχε στη θέση που σήμερα βρίσκεται η Κρυσταλοπηγή της Παραμυθιάς. Ο Σ. Μουσελίμης γράφει: «…Στη θέση  “πλάτανος  του αράπη” …υπήρχε βυζαντινός οικισμός που σώζονται τα ερποθέμελά του και η βρύση. Τούτος αποτελούνταν από κατοίκους του Λαμπόβου της Βορείου Ηπείρου. Αυτοί έφεραν στην Παραμυθιά και την εμποροπανήγυρη “Λάμποβο”…» [1] Ο Γ. Παρόλας γράφει: «…Το όνομα Λάμποβο είναι σλαβικό και σημαίνει “θρησκευτικό πανηγύρι”…» Ο Α. Πετρίδης[2] έγραψε: "...Το όνομα Λάμποβον φαίνεται ξενικόν, προελθόν ίσως εκ του λατινικού Labor-oris εν τη αλβανική απαντά Λιαμπόβα. Εις τρία μέρη σήμερον υπάρχει το όνομα τούτο: α) εν τω χωρίω τω κειμένω παρά το Λιμπόχοβον εις την επαρχίαν Αργυροκάστρου...β) εις το έτερον χωρίον του Αργυροκάστρου,...και γ) εις την Παραμυθίαν Θεσπρωτίας Τσαμουριάς νυν, ένθα πανήγυρις υπό το όνομα τούτο[3] τελείται το Σεπτέμβριον εκάστου έτους...Κατά την παράδοσιν...το χωρίον Λάμποβον, όπερ κείται παρά το Λιμπόχοβον, ην το αρχαιότερον των άλλων και εξ αυτού προήλθον τα λοιπά δυο ονόματα..." [4] Σύμφωνα με τον Πετρίδη η πρώτη αναφορά για το Λάμποβο γίνεται στο Χρονικό της Δρυοπίδος, όπου επί Ιουστινιανού αναφέρεται ως κυβερνήτης "...Κωνσταντίνος ο Δρυϊνουπολίτης ο εκ χώρας Λαμπόβου..." O Λεωνίδας Παππάς[5] γράφει: "…Το Γενέθλιο της Παναγίας που τιμάται στις 8 του Σεπτέμβρη, στην παράδοση της Ηπείρου, είναι το τελευταίο από τα πανηγύρια του καλοκαιριού που ξεκινούν μετά το Πάσχα με τον Άγιο Γεώργιο.  Όλοι οι οργανοπαίχτες και οι έμποροι της Ηπείρου  μαζεύονταν για την τελευταία τους «εμφάνιση», στο πανηγύρι της περίφημης εκκλησιάς του Λαμπόβου του Σταυρού. Επειδή όμως υπήρχαν και άλλοι ναοί στην Ήπειρο που γιόρταζαν τη Γέννηση της Παναγίας, το καραβάνι των εμπόρων και των οργανοπαικτών περνούσαν διαδοχικά από αυτούς, τις προηγούμενες μέρες. Έτσι όταν σε χωριά της Θεσπρωτίας ή των Ιωαννίνων περνούσε το μπουλούκι των εμπόρων και των οργανοπαιχτών, οι κάτοικοι έλεγαν ότι «έρθε το Λάμποβο» και όλη αυτή η πορεία λέγονταν Λάμποβο. Γι αυτό το λόγο σε πολλά χωριά της Ηπείρου και κυρίως στη Θεσπρωτία το πανηγύρι λέγεται και Λάμποβο…"  

---

[1] Μουσελίμης, Περίπατοι, σ. 118. Ο Πετρίδης, προσδιορίζει την ίδια θέση "...ημίσιαν ώραν μακράν της νυν Παραμυθίας προς Δ υπάρχουσιν ερείπια βυζαντινά Λαμποβίτρα επικαλούμενα..." Πετρίδης, Λάμποβον τ. 51, 3-9-1893, σ.4.

[2] Πετρίδης, Λάμποβον, τ. 46, 30-7-1893, σ.4.

[3] Στο τρίτο τμήμα της δημοσίευσης, ο Πετρίδης αναφέρει "...την πανήγυριν, ήτις επιτελείται μέχρι σήμερον εν Παραμυθία και το όνομα αυτής Λαμποβίτρα..." Πετρίδης, Λάμποβον, αρ.48, 13-8-1893.

[4] Παρόλας, Θεσπρωτική γη, σ. 170.

[5] Λ.Παππάς, Γιατί στην Ήπειρο το πανηγύρι λέγεται και Λάμποβο. http://borioipirotis.blogspot.gr/2012/09/blog-post_638.html

αλλά και:

Λαμποβίστρα, η. Σήμερα Ποταμιά, η. Ονομασία συνοικισμού του δήμου Φιλιατών. (Κάτω Ξέχωρο). Ο Γ. Παρόλας γράφει: «…Το όνομα Λάμποβο είναι σλαβικό και σημαίνει “θρησκευτικό πανηγύρι”…»[1]

Το χωριό πιθανώς έλαβε το όνομά του από την εκκλησία της Παναγίας της Λαμποβίστρας.[2] Την ίδια ονομασία έχει και η εκκλησία της Κωστάνας (Μηλέα).[3]

Ερειπωμένος ναός βρίσκεται στη θέση Λαμποβίθρα της Παραμυθιάς (Φωτική). Εκκλησίες με το ίδιο όνομα υπάρχουν στη Μίχλα, στον κάμπο της Λίστας[4] και  στην Τόσκεση κοντά στα Τσερίτσιανα. Παναγία Λαμποβίτισσα, υπάρχει στην Κέρκυρα ανάμεσα στα χωριά Μαντούκι και  Γορίτσα. [5]

---

[1] Παρόλας, Θεσπρωτική γη, σ. 170.

[2] Β. Μπαράς, Περίπατοι στα Πανωχώρια, Λαμποβίστρα, Εφημερίδα ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, αρ. 116, 1-12-1951, σ. 1, Μουσελίμης, Περίπατοι, σ. 139. Στο χωριό η εκκλησία της Παναγίας της Λαμποβίστρας.

[3] Ιωαννίδης, Κωστάνα, σ. 108.

[4] Μπαράς, ο.π.

[5] Παρόλας, Θεσπρωτική γη, σ. 170.