Σταυρός

 Το μονοπάτι του Σταυρού (του Μάριου Μπίκα).

Το μονοπάτι του Σταυρού, όπως ονομάζεται από το 1779,  ήταν ο κύριος δρόμος[1]  που  ένωνε την Παραμυθιά με τα Σκάπετα (Σουλιωτοχώρια). ΄Αρχιζε από τον Πλάτανο  της Παραμυθιάς, ανέβαινε στο σημερινό Ιστορικό Αρχείο, στις  Σινιάτες, Κατασκηνώσεις, Πάνω Καριώτι, Γαλα-τσίδα,  Αλωνάκι, Σταυρός (Αυχένας του Κορύλα) και στη συνέχεια, αφού κατέβαινε στη Φροσύνη (παλιά Κορύστιανη), κατέληγε  στα υπόλοιπα χωριά του Σουλίου.

Από δω πέρασε το Μάη[2] του 1779 κι ο ΄Αγιος Κοσμάς, ο Αιτωλός, για να επισκεφτεί τα Σουλιωτοχώρια.  Κι όταν έφθασε στον αυχένα του βουνού, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ, ώστε έριξε τα μάτια του στον ουρανό κι έκανε το σταυρό του.  Από τότε το μέρος αυτό ονομάστηκε  Σταυρός[3].  Από το Σταυρό η θέα είναι απερίγραπτη. Δυτικά απεικονί-ζεται μπροστά στον επισκέπτη σαν μια μεγάλη ζωγραφιά όλος ο κάμπος της Παραμυθιάς με τα χωριά Βέλλιανη, Καριώτι,  Ξηρόλοφο, Κυρά Παναγιά, Ραχούλι, Σεβαστό, Παγκράτι, Σέλλιανη, Νιαχώρι και Μπουρδέγκα.  Και ανατολικά η οροσειρά των βουνών του Σουλίου με το χωριό   Φροσύνη.

Για εκατοντάδες χρόνια οι  Σκαπετινοί ανεβοκατέβαιναν το ελικοειδές μονοπάτι του Σταυρού  για αγοροπωλησίες  στην Παραμυθιά[4]. Μετέφεραν σ’ αυτήν προς πώληση με τα ζώα δασικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και αγόραζαν ό,τι είχε ανάγκη το σπίτι.  Οι Σκαπετινές, ζαλι-κωμένες και αγκομαχώντας έφερναν προς πώληση κυρίως καυσόξυλα στην πρωτεύουσα της Επαρχίας Σουλίου. Και επέστρεφαν πάλι φορτωμένες με ψώνια, διανύοντας την πολύωρο διαδρομή  (οκτάωρη πήγαινε - έλα, σύμφωνα με γραπτές πληροφορίες).

Το μονοπάτι του Σταυρού συντηρούσαν με προσωπική εργασία οι κάτοικοι των Σουλιωτοχωριών. Τις εργασίες επιδιόρθωσής  του πραγματοποιούσαν κυρίως την  άνοιξη ή μετά από κάθε δυνατή νεροποντή.  

Το πιο επικίνδυνο τμήμα του μονοπατιού του Σταυρού ονομάζεται « Στενό ». Ο χαράκτης του  έκοψε  στα δύο την απότομη πλαγιά του Κορύλα,  σχηματίζοντας με αυτό τον τρόπο  την εικονιζόμενη

 « Σκάλα ».Διερχόμενος από εδώ  ο αναβάτης συναντά σε απόσταση 200 μέτρων το Σταυρό.

---

[1] . Εκτός από το μονοπάτι του Σταυρού, οι Σκαπετινοί για να μεταβούν στην Παραμυθιά, χρησιμοποιούσαν και τη διάβαση στη θέση Βέλλια, σέλωμα του Κορύλα, πάνω από το χωριό Αγορά.  (λεπτομέρειες σε άλλη ειδική συνέχεια )

[2] . Σπύρου Μουσελίμη :  « Ιστορικοί περίπατοι ανά τη Θεσπρωτία »,  Θεσσαλονίκη 1976, σελ. 37.

[3] . Στη θέση Σταυρό, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, υπήρχε παλιό πέτρινο εικόνισμα, το οποίο με το πέρασμα του χρόνου και τις άσχημες καιρικές συνθήκες σήμερα δεν υπάρχει.

[4].  Η Παραμυθιά  ήταν το μοναδικό εμπορικό και πνευματικό κέντρο δυτικά των Ιωαννίνων όχι μόνο πριν την απελευθέρωση της Ηπείρου 1913, αλλά και για πολλές δεκαετίες μετά από αυτήν.